Chúa Nguyệt Hồ: Khám Phá Nguồn Gốc, Ý Nghĩa và Sự Thật Về Vị Chúa Đệ Nhị Linh Thiêng

Trong dòng chảy tín ngưỡng dân gian Việt Nam, đặc biệt là trong Đạo Mẫu và các truyền thuyết tâm linh, Chúa Nguyệt Hồ là một vị thần quen thuộc với nhiều tên gọi: Chúa Đệ Nhị Nguyệt Hồ, Chúa Bói Nguyệt Hồ, hay Nguyệt Nga Công chúa. Vị Chúa này không chỉ nổi danh bởi sự linh thiêng mà còn gắn liền với những câu chuyện huyền thoại, góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn hóa tâm linh của người Việt. Bài viết này sẽ đi sâu khám phá về nguồn gốc, đền thờ, sự tích và vai trò của Chúa Nguyệt Hồ, giúp quý vị hiểu rõ hơn về vị Chúa đầy quyền năng này.

Đền Thờ Chúa Nguyệt Hồ

Đền thờ Chúa Nguyệt Hồ, còn được biết đến với tên gọi Từ Linh Hồ Nguyệt, tọa lạc tại xã Hương Vĩ, huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang. Nơi đây không chỉ là chốn linh thiêng thờ phụng vị Chúa Nguyệt Hồ mà còn là điểm đến của đông đảo tín đồ, du khách thập phương tìm về chiêm bái và cầu nguyện.

Sự Tích Về Chúa Nguyệt Hồ: Hai Luồng Quan Điểm

Sự tích về Chúa Nguyệt Hồ không hoàn toàn đồng nhất trong các tài liệu dân gian, nhưng đều khắc họa một nhân vật có tài năng và tấm lòng vì dân. Có hai luồng quan điểm chính về nguồn gốc của Người:

Tài Liệu Thứ Nhất: Chúa Bói Nguyệt Hồ

Theo tài liệu này, Chúa Nguyệt Hồ sinh ra tại đất Bắc Giang. Bà là em út trong ba chị em gái; chị cả là bà Lê Hoa, một nữ tướng anh dũng đã thác tại Hữu Lũng trong một trận chiến, và chị thứ hai là bà Như Hoa. Cả ba vị đều được dân gian tôn thờ.

Năm 14 tuổi, Chúa Nguyệt Hồ được Quỷ Cốc Tiên Sinh nhận làm con nuôi và truyền dạy các thuật chiêm tinh, bói toán. Cũng chính Quỷ Cốc Tiên Sinh đã đặt cho bà tên hiệu Nguyệt Hồ. Sau khi tinh thông các phép thuật, bà đã dùng tài năng của mình để làm phúc, giúp đỡ dân lành. Danh tiếng của bà lan truyền khắp nơi, đến tai nhà vua. Nhà vua bèn truyền chỉ đưa bà về kinh, và mỗi khi ra trận, vua thường tìm đến bà để xin quẻ xem lành dữ. Tuy nhiên, theo một truyền thuyết bi kịch, Quỷ Cốc Tiên Sinh, vốn là người Hán, vì lòng căm giận đã chôn sống bà để bà trấn giữ kho báu, rồi lập miếu thờ. Dù vậy, sau khi mất, bà vẫn hiển linh, tiếp tục phù hộ chúng sinh. Sự tích này lý giải vì sao Chúa Nguyệt Hồ còn được gọi là Chúa Bói Nguyệt Hồ.

Tài Liệu Thứ Hai: Nguyệt Nga Công Chúa Con Tướng Họ Cao

Một tài liệu khác lại kể rằng, vào đời vua Hùng Duệ Vương, khi quân Thục tràn sang xâm lược nước ta, vua Hùng đã hạ chiếu tìm người tài khắp đất nước. Tại vùng Bo (Yên Thế bấy giờ), có hai vị tướng tài ba họ Cao và họ Quý đã ứng tuyển, được vua phê duyệt. Hai ông đã chiêu mộ quân sĩ, luyện tập tinh nhuệ và đánh tan quân Thục. Sau chiến thắng, vua Hùng đã phong cho hai ông là Thượng Đẳng Phúc Thần và cho lập đền thờ nơi các tướng đã lập công. Chúa Nguyệt Hồ chính là con gái của vị tướng họ Cao và được các triều Nguyễn phong là Nguyệt Nga Phu Nhân. Sự tích này gắn liền với tên gọi Nguyệt Nga Công chúa của Người.

Vì Sao Gọi Là Chúa Đệ Nhị Nguyệt Hồ? Mối Liên Hệ Với Tam Vị Chúa Mường

Cái tên Chúa Đệ Nhị Nguyệt Hồ bắt nguồn từ vị trí của Người trong Tam vị Chúa Mường – ba vị Chúa có vai trò đặc biệt trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Dưới đây là đôi nét về ba vị Chúa này:

Chúa Đệ Nhất Tây Thiên

Chúa Đệ Nhất Tây Thiên xuất hiện từ thời vua Hùng Vương, được tôn vinh vì công lao chiêu mộ quân lính giúp vua Hùng đánh giặc. Bà cũng là vị Chúa nổi tiếng về việc ban lộc bói toán, mang đến sự linh ứng cho những người cầu xin. Chúa Đệ Nhất Tây Thiên không có đền thờ riêng biệt mà được phối thờ tại Đền Hùng, bên cạnh Quốc Mẫu Tây Thiên.

Chúa Đệ Nhị Nguyệt Hồ

Chính là Chúa Nguyệt Hồ mà chúng ta đang tìm hiểu. Với những công lao hiển hách và tài năng linh ứng đã được nhắc đến trong các sự tích, Người được xếp vào vị trí thứ hai trong Tam vị Chúa Mường.

Chúa Đệ Tam Lâm Thao

Bà là con gái của Vua Hùng, đảm nhiệm vai trò quản lý quân lương cho quân đội nhà vua. Ngoài ra, Chúa Đệ Tam Lâm Thao còn nổi tiếng với tài chữa bệnh bằng thuốc nam. Đền thờ của bà ngự tại Đền Lâm Thao, Việt Trì, được tương truyền là nơi từng là kho lương của bà.

Trong Tam vị Chúa Mường, Chúa Nguyệt Hồ được đánh giá là vị Chúa có danh tiếng vang dội hơn cả và thường xuyên ngự về đồng để ban lộc, phán truyền.

Chúa Bói Nguyệt Hồ Có Phải Duy Nhất?

Trong tín ngưỡng thờ Tứ Phủ, Chúa Nguyệt Hồ không phải là vị Chúa bói duy nhất. Tuy nhiên, trong số các vị Chúa bói, Chúa Nguyệt Hồ và Chúa Cà Phê là hai vị nổi tiếng nhất. Chúa Cà Phê là một bà Chúa bói người Nùng, đền thờ của Người tọa lạc tại Hữu Lũng, Lạng Sơn.

Đặc Trưng Khi Chúa Ngự Đồng

Khi ngự đồng, Chúa Nguyệt Hồ thường giáng với sắc áo xanh, thực hiện nghi thức múa mồi. Đôi khi, Chúa còn dùng lá trầu quả cau để xem bói, phán bảo những điều linh ứng cho trần gian, thể hiện rõ tài năng chiêm tinh bói toán của Người.

Cô Bé Nguyệt Hồ: Cô Bé Bản Đền Linh Thiêng

Khi đến với Đền Nguyệt Hồ, không thể không nhắc đến Cô Bé Nguyệt Hồ, vị Cô Bé Bản đền linh thiêng. Cô Bé Nguyệt Hồ được thờ trong cung Lầu Cô, cùng với Cô Chín và Cô Bơ. Tương truyền, Cô Bé Nguyệt Hồ rất linh ứng, thường hiển linh giúp đỡ những người có lòng thành.

Các Cung Thờ Trong Đền Nguyệt Hồ

Đền thờ Chúa Nguyệt Hồ có lịch sử lâu đời. Xưa kia, ngôi đền chỉ có một cung thờ tượng Nguyệt Nga Công chúa và bài trí theo Đạo Mẫu. Trải qua thời gian, với sự công đức của nhân dân và các nhà hảo tâm, ngôi đền đã được tu sửa, tôn tạo nhiều lần, trở nên khang trang, tố hảo hơn.

Quần thể di tích hiện nay bao gồm Cổng đền, khu sân đền, hồ Nguyệt, và khu đền chính với tòa Đại bái và Hậu cung, được xây dựng theo lối kiến trúc cổ truyền thống. Trong Hậu cung, đặt tượng Bà Chúa bản đền, tức Chúa Nguyệt Hồ (Nguyệt Nga Công chúa), cùng với các tượng thờ theo Đạo Mẫu bao gồm hàng Thánh Mẫu, Quan, Chầu, Ông Hoàng, các Cô, Cậu và Đức Thánh Trần.

Chúa Nguyệt Hồ và Hệ Thống Tứ Phủ

Một điểm quan trọng cần lưu ý là Chúa Nguyệt Hồ, cùng với Tam vị Chúa Mường, không nằm trong hệ thống Tứ Phủ (Tứ Phủ Công Đồng). Đây là một điều mà nhiều người tìm hiểu về tín ngưỡng thường nhầm lẫn. Chúa Nguyệt Hồ có một vị trí và hệ thống thờ tự riêng biệt, gắn liền với các truyền thuyết và sự tích về các Chúa Mường.

Kết Luận

Chúa Nguyệt Hồ, hay Chúa Đệ Nhị Nguyệt Hồ, là một vị thần linh thiêng và có tầm quan trọng đặc biệt trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Dù có những dị bản về sự tích, nhưng tất cả đều tôn vinh Người là một vị Chúa có tài năng siêu phàm, tấm lòng vì dân, và khả năng linh ứng cứu độ chúng sinh. Từ những đóng góp trong việc giữ nước, chữa bệnh cho đến việc ban lộc bói toán, Chúa Nguyệt Hồ luôn hiện diện như một biểu tượng của sự che chở và phù hộ trong tâm thức người Việt. Việc tìm hiểu về Chúa Nguyệt Hồ không chỉ là khám phá một phần lịch sử tín ngưỡng mà còn là sự tiếp nối và trân trọng những giá trị văn hóa tâm linh quý báu của cha ông.