Đền Tân La Hưng Yên: Di Tích Quốc Gia Thờ Bát Nàn Tướng Quân

Đền Tân La Hưng Yên, một di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia, tọa lạc tại thôn Đoàn Thượng, xã Bảo Khê, thị xã Hưng Yên, là điểm đến không thể bỏ qua cho những ai yêu mến lịch sử và văn hóa dân tộc. Nơi đây không chỉ nổi bật với không gian cổ kính, linh thiêng mà còn ghi dấu ấn sâu sắc về một vị nữ tướng tài ba trong cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng.

Vị trí và không gian linh thiêng của Đền Tân La Hưng Yên

Đền Tân La được xây dựng trên một khu đất rộng lớn, bao quanh bởi những tán cây cổ thụ xum xuê, xanh tốt quanh năm. Cảnh quan nơi đây mang một vẻ đẹp hoang sơ, hùng vĩ với cây cối rậm rạp, nhiều cây có niên đại hàng trăm năm tuổi, tạo nên một “khu rừng nhỏ” giữa vùng đồng bằng Bắc Bộ trù phú. Không gian yên bình, tĩnh lặng này góp phần làm tăng thêm sự uy nghiêm và linh thiêng của ngôi đền, thu hút du khách và phật tử đến chiêm bái, tìm về cội nguồn.

Lịch sử hào hùng gắn liền với Bát Nàn tướng quân Vũ Thị Thục

Đền Tân La Hưng Yên thờ phụng Bát Nàn tướng quân Vũ Thị Thục, một nữ tướng kiệt xuất trong lịch sử Việt Nam. Bà là con gái của hào trưởng Vũ Công Chất (trang Phượng Lâu) và Bà Hoàng Thị Mầu (châu Bạch Hạc), một gia đình có truyền thống làm thuốc, cứu người. Vũ Thị Thục không chỉ nổi tiếng với nhan sắc hơn người mà còn tinh thông võ nghệ, là người con gái tài sắc vẹn toàn nhất vùng.

Năm 18 tuổi, vì từ chối lời cầu hôn ép buộc của Thái thú Giao Chỉ Tô Định và bảo vệ tình yêu với Phạm Danh Hương, Thục Nương đã bị Tô Định truy sát. Sau khi thân phụ và người yêu bị sát hại, được nhân dân che chở, bà cùng một số người thân vượt sông Hồng, xuôi về vùng Tân La thuộc đạo Sơn Nam (nay là xã Bảo Khê, thị xã Hưng Yên) để lánh nạn.

Tại Tân La, Thục Nương đã dựng căn cứ, chiêu mộ binh sĩ, huấn luyện quân thủy bộ và tích trữ lương thảo. Nhiều lần Tô Định mang quân đến tấn công nhưng đều bị đánh bại. Mùa xuân năm 40 (thế kỷ I), khi Hai Bà Trưng chuẩn bị khởi nghĩa ở Mê Linh, sứ giả đã mang hịch đến mời Thục Nương tham gia. Bà được phong là Đại tướng trưởng lĩnh tiền đạo, lập nhiều chiến công hiển hách và được phong Đông Nhung Đại tướng quân. Sau khi dẹp tan giặc Tô Định, Trưng Trắc xưng vương và phong Vũ Thị Thục là Bát Nàn Đại tướng quân Trinh Thục công chúa. Khi Mã Viện đưa quân sang xâm lược, bà tiếp tục sát cánh cùng Hai Bà Trưng chiến đấu ở Lẵng Bạc, Cấm Khê. Khi Hai Bà Trưng tuẫn tiết, Bát Nàn tướng quân rút quân về Tân La và tiếp tục chiến đấu kiên cường cho đến khi mất vào ngày 16/3 năm Quý Mão (năm 43). Để ghi nhớ công lao to lớn của bà, nhân dân Tân La đã lập đền thờ.

Kiến trúc độc đáo và giá trị nghệ thuật của Đền Tân La

Đền Tân La đã trải qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo và được Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) công nhận là Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia vào năm 1992. Ngôi đền được xây dựng theo kiến trúc kiểu chữ “Công”, bao gồm ba hạng mục chính: tiền tế, ống muống và hậu cung. Các tòa đền đều có kết cấu kiến trúc đơn giản nhưng vững chắc với vì giá chiêng, kèo, quá giang.

Nội thất Đền Tân La đặc biệt ấn tượng với hệ thống đại tự, câu đối được sơn son thếp vàng lộng lẫy, cùng với các pho tượng pháp uy nghi, tạo nên một không gian linh thiêng và rực rỡ, phản ánh nghệ thuật chạm khắc và trang trí truyền thống của Việt Nam.

Lễ hội truyền thống và ý nghĩa văn hóa tại Đền Tân La

Xưa kia, lễ hội Đền Tân La thường diễn ra trong suốt tháng 3 âm lịch, thu hút đông đảo nhân dân và du khách thập phương. Điểm nhấn của lễ hội là nghi thức rước nước từ sông Hồng về đền, mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Bên cạnh đó, lễ hội còn có nhiều trò chơi dân gian truyền thống như cờ tướng, kéo co, chọi gà, cùng các tiết mục biểu diễn văn nghệ đặc sắc, tạo nên không khí tưng bừng, gắn kết cộng đồng.

Ngày nay, để phù hợp với điều kiện hiện tại, lễ hội Đền Tân La được tổ chức gọn hơn, diễn ra vào các ngày 15, 16, 17 tháng 3 âm lịch. Mặc dù thời gian được rút ngắn nhưng lễ hội vẫn giữ nguyên nội dung và quy trình của lễ hội cổ truyền, đảm bảo duy trì giá trị văn hóa và tín ngưỡng.

Tầm quan trọng và định hướng phát triển của Đền Tân La Hưng Yên

Đền Tân La có một vị trí địa lý chiến lược, nằm trong quần thể di tích Phố Hiến và được xem là cửa ngõ dẫn vào các điểm di tích quan trọng khác trong lòng Phố Hiến. Với giá trị lịch sử, văn hóa, kiến trúc đặc biệt, Đền Tân La Hưng Yên xứng đáng nhận được sự quan tâm, đầu tư quy hoạch, trùng tu và tôn tạo để nơi đây sớm trở thành một điểm tham quan du lịch văn hóa tâm linh nổi bật, thu hút du khách tìm về cội nguồn của tỉnh Hưng Yên, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị di sản quốc gia.