Văn Chầu Đệ Tứ: Khám Phá Bản Văn Mẫu Mực Trong Nghi Lễ Hầu Đồng

Trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt, nghi lễ hầu đồng đóng vai trò trung tâm, là cầu nối giữa thế giới tâm linh và cõi trần. Để một buổi thực hành nghi lễ được “đắc lễ” và truyền cảm, vai trò của cung văn và những bản hát văn chất lượng là vô cùng thiết yếu. Sự kết hợp hài hòa giữa giai điệu, ca từ và nghệ thuật trình diễn chuyên nghiệp sẽ làm nên linh hồn của buổi hầu. Trong số các bản hát văn phổ biến, Văn Chầu Đệ Tứ là một tác phẩm mẫu mực, được sử dụng rộng rãi và mang đậm giá trị nghệ thuật, tín ngưỡng.

Tầm Quan Trọng Của Hát Văn Trong Hầu Đồng

Hát văn không chỉ là phần lời ca mà còn là phương tiện dẫn dắt cảm xúc, kể chuyện về các vị Thánh, Thần trong Tam Phủ – Tứ Phủ. Một bản hát văn hay, với sự truyền cảm của cung văn, có khả năng thôi thúc, làm cho người dự cảm nhận được sự giáng đồng, mang lại linh khí cho buổi lễ. Văn Chầu Đệ Tứ chính là một điển hình cho sự kết hợp hoàn hảo này, góp phần tạo nên một không gian linh thiêng, huyền ảo.

Bản Văn Chầu Đệ Tứ Mẫu Mực

Chầu Đệ Tứ, hay còn gọi là Chiêu Dung Công Chúa, là một vị Thánh Mẫu được tôn kính trong tín ngưỡng thờ Mẫu, nổi tiếng với sự hiển linh và quyền năng cứu giúp dân lành. Bản Văn Chầu Đệ Tứ dưới đây là một trong những bản văn tiêu biểu, được truyền tụng và sử dụng rộng rãi, thể hiện rõ nét dung mạo, phẩm hạnh và hành trình giáng thế của Người.

VĂN CHẦU ĐỆ TỨ

Trấn Nam thiên, nữ trung Nghiêu Thuấn

Đất Sơn Nam có đấng trâm oanh

Quý hương An Thái xã danh

Có Chầu Đệ Tứ hách danh dõi truyền

Điều thời phụng mệnh Hoàng thiên

Ngự đồng ảnh bóng khắp miền gần xa

Ra uy sát quỷ trừ tà

Chiêu tài tiếp lộc gần xa cho đồng

Khâm sai đệ tứ tuỳ tòng

Chiêu Dung công chúa ngự đồng cứu dân

Trong nghĩa thân ngoài thời nghĩa dưỡng

Nương uy trời độ lượng bao dung

Mặt hoa tươi tốt má hồng

Gồm lo tứ đức tam tòng vẻ vang

Mày ngài tóc phượng vấn ngang

Lưng ong má phấn xem càng tốt tươi

Miệng chầu cười trăm hoa đua nở

Đáng lên tài tiên nữ bồng lai

Vào chầu ra giọng khoan thai

Đã trong hiển ứng lại ngoài tối linh

Chốn thiên đình ca ngâm chầu chực

Các bộ nàng náo nức dâng huê

Chầu thôi lại trở ra về

Khi ra Thiên Bản lúc về Đồi Ngang

Miếu giữa đường gia ban sắc chỉ

Bốn chữ vàng chính khí nghiêm trang

Lân vờn phượng múa tòa vàng

Thị tòng bộ chúng tiên nàng đôi bên

Có phen lên thanh sơn tú thuỷ

Hoá phép mầu lục trí thần thông

Quản cai tam phủ công đồng

Quyền chầu coi sóc đền rồng vào ra

Sổ tam toà chép biên sau truớc

Lại sửa sang gương lược trầu cau

Dù ai tiến cúng khẩn cầu

Quyền chầu ra rộng vào tâu thông hành

Lên thiên đình ngự về thuỷ phủ

Tiến văn chầu kích cổ tam không

Mời chầu trắc giáng từ trung

Hay còn nam bắc tây đông chốn nào

Trên thiên tào còn đang tra sổ

Hay chầu còn đổi số cho ai

Có phen chơi cảnh bồng lai

Hay về An Thái là nơi quê nhà

Có phen ra kinh đô thành thị

Trở ra về toạ vị hồng lâu

Rong chơi năm cửa nhà lầu

Hay chơi Phố Mới,cầu Châu,cầu Rền

Lên trên đến Cầu Đông,cầu Giác

Trở ra về Hàng Bạc, Hàng Ngang

Hàng Buồm chầu lại dạo sang

Mã Mây,Phố Mới,Hàng Đường,Đồng Xuân

Dạo chơi khắp hết xa gần

Hàng Đồng,Hàng Thiếc,Hàng Cân,Hàng Đào

Chợ huyện,Chùa Tháp,Đình Ngang

Cấm chỉ,đền Cờn các vạn dưới sông

Có phen chầu ngự thuyền rồng

Qua hồ Trúc Bạch lại dong Tây Hồ

Lệnh truyền tiên nữ chèo đua

Qua đền Trấn Võ lên chùa Huyền Thiên

Vực Kim Ngưu có đền An Thái

Cảnh hội đồng có dải Tô giang

Thiên Tích chầu lại dạo sang

Sai các tiên nàng chầu chực dâng hoa

Phút thôi chầu chở ra về

Ngự trong bản điện sớm khuya hội đồng

Có phen chầu ngự đường trong

Dạo khắp phủ tía lầu hồng vào ra

Có phen chơi Đồi Ngang,Phố Cát

Đứng nhởn nhơ bóng mát cây cao

Nghệ An chầu lại từng vào

Dạo chơi các chốn lầu cao Kinh Thành

Có phen chầu ngự tỉnh Thanh

Sòng Sơn Ba Dội tập tành vui chơi

Thường vãng lai bán hàng chiều khách

Thấy ai là ngang ngược ra tay

Mặc ai phù phép tìm thầy

Thành tâm lễ bái chầu dày lại tha

Lòng kính chúc hương hoa tịnh thuỷ

Hoá phép màu lục trí thần thông

Kiêm tri tam phủ công đồng

Tốc lai giáng hạ từ trung thay là

Ngôi đền thờ khâm sai công chúa

Chầu Mai Hoa tối tú chứng minh

Đền thờ thượng cổ anh linh

Khuông phù đệ tử khang ninh thọ trường

Ý Nghĩa Sâu Sắc Của Văn Chầu Đệ Tứ

Bản Văn Chầu Đệ Tứ không chỉ là lời ca tụng mà còn là sự khắc họa rõ nét quyền năng của Chiêu Dung Công Chúa trong việc sát quỷ trừ tà, chiêu tài tiếp lộc và ban phước lành cho con đồng. Những chuyến du ngoạn của Chầu qua các địa danh nổi tiếng từ Thiên Bản, Đồi Ngang đến kinh thành, các phố phường Hà Nội hay các vùng miền khác, thể hiện sự linh thiêng, hiển ứng khắp chốn của Người, luôn sẵn lòng độ trì cho chúng sinh.

Văn Chầu Đệ Tứ là một phần không thể thiếu, giúp người tham dự thấu hiểu sâu sắc hơn về vị Thánh Mẫu này, đồng thời cảm nhận được vẻ đẹp trong tâm linh và nghệ thuật của nghi lễ hầu đồng.